خطبه پیامبر اکرم ص در فضیلت ماه مبارک رمضان ( مفاتیح الجنان )
شيخ صدوق به سند معتبر، از حضرت رضا عليه السّلام از پدران بزرگوارش، از حضرت امير المؤمنين عليه السّلام روايت كرده كه:
روزى رسول خدا صلّى اللّه و عليه و آله براى ما خطبه اى خواند و در آن خطبه فرمود:
اى مردم ماه خدا با بركت و رحمت و آمرزش به سوى شما روى آورده، ماهى كه نزد خدا بهترين ماه ها، و روزهايش بهترين روزها، و شب هايش بهترين شب ها و ساعاتش بهترين ساعت هاست،
و آن ماهى است كه شما را در آن به سوى ميهمانى خدا خوانده اند، و در آن از اهل كرامت خدا شده ايد، نفس هاى شما در آن ماه پاداش تسبيح، و خواب شما ثواب عبادت، و اعمال شما پذيرفته، و دعاهاى شما مستجاب است،
از پروردگار خويش با نيّت هاى صادقانه و دل هاى پاكيزه از گناهان و صفات ناپسند درخواست كنيد كه به شما براى روزه داشتن در آن و تلاوت قرآن توفيق دهد،
همانا بدبخت و بدعاقبت كسى است كه در اين ماه بزرگ از آمرزش خدا محروم شود.
و به گرسنگى و تشنگى در اين ماه، تشنگى و گرسنگى روز قيامت را به ياد آريد،
به تهيدستان و از كارافتادگان صدقه دهيد، پيران خود را تعظيم و به كودكان مهربانى روا داريد، خويشان خود را نوازش كنيد و زبان هاى خود را از آنچه نبايد گفت بازداريد و ديده هاى خويش را از آنچه نگاه به آن روا نيست فرو پوشيد، و گوش هاى خود را از آنچه شنيدنش بر شما سزاوار نيست بازداريد، با يتيمان مهربانى كنيد، تا بعد از شما با يتيمان شما مهربانى كنند. از گناهان خود به سوى خدا توبه كنيد، دست هاى خود را در اوقات نماز به دعا برداريد، زيرا وقت نماز بهترين ساعت هاست، حق تعالى در اين اوقات به سوى بندگانش به رحمت نظر مى كند، به آنان پاسخ مى دهد هرگاه او را بخوانند و لبيك مى گويد، هرگاه او را ندا دهند اجابت مى نمايد هرگاه او را بخوانند.
اى مردم همانا وجود شما در گرو كرده هاى شماست پس آن را با آمرزش خواهى از خدا از گرو رها سازيد. و پشت شما از گناهان گرانبار است، پس آن را به طولانى ساختن سجده ها سبك كنيد، و بدانيد حق تعالى به عزّت و جلال خود سوگند ياد كرده، كه نمازگزاران و سجده كنندگان در اين ماه را عذاب ننمايد، و آنان را در قيامت به آتش دوزخ نترساند.
اى مردم هركه از شما روزه دار مؤمنى را در اين ماه افطار دهد، براى او نزد خدا ثواب آزاد كردن بنده و آمرزش گناهان پيشين خواهد بود.
بعضى از اصحاب گفتند: يا رسول اللّه همه ما توانايى افطار دادن نداريم، فرمود: از آتش دوزخ بپرهيزيد به افطار دادن روزه داران، گرچه به نصف دانه خرما، يا به يك جرعه آب باشد، همانا خدا به هركه به همين مقدار افطارى دهد، اين پاداش را مي دهد، حتى اگر توانايى بيشتر از اين را نداشته باشد!!
اى مردم هركه اخلاق خود را در اين ماه نيكو كند، آسان و راحت بر صراط بگذرد روزى كه قدم ها بر آن بلغزد،
و هركه در اين ماه بر به كار گرفتن غلام و كنيز خويش آسان گيرد، خدا در قيامت حساب او را آسان كند،
و هركه در اين ماه شرّ خود را از مردم بازدارد، حق تعالى خشم خويش را در قيامت از او بازدارد
و هركه در اين ماه يتيم بى پدرى را نوازش كند، خدا در قيامت او را گرامى دارد و هركه در اين ماه به خويشان خود صله و احسان كند، خدا در قيامت او را به مهر خود پيوند دهد، و هركه از خويشان خود احسان را قطع كند، خدا در قيامت رحمت خود را از او بردارد، و هركه در اين ماه نماز مستحب بجا آورد، خدا براى او برات بيزارى از آتش دوزخ ثبت كند. و هر كه در اين ماه نماز واجبى را ادا كند، خدا به او پاداش هفتاد نماز واجب را كه در ماه هاى ديگر خوانده شود عطا نمايد،
و هركه در اين ماه صلوات بسيار بر من فرستد، خدا ترازوى عمل او را سنگين گرداند، در روزى كه ترازوهاى عمل سبك باشند
و هركه در اين ماه يك آيه از قرآن بخواند، پاداش كسى را دارد كه در ماه هاى ديگر ختم قرآن كرده باشد.
اى مردم به يقين درهاى بهشت در اين ماه باز است، از خدا بخواهيد كه به روى شما نبندد، درهاى دوزخ در اين ماه بسته است، از خدا درخواست نماييد كه به روى شما نگشايد، و شياطين را در اين ماه به زنجير كشيده اند از خدا بخواهيد كه آنان را بر شما چيره نسازد
من( امیرالمومنین علیه‌السلام ) برخاستم و گفتم : اى پیامبر خدا! برترینِ کارها در این ماه چیست؟
فرمود : «اى ابو الحسن! برترینِ کارها در این ماه ، پرهیز از حرام هاى الهى است» . سپس گریست .
گفتم : اى پیامبر خدا! سبب گریه شما چیست؟
فرمود : «اى على! بر این مى‌گریم که حرمت تو را در این ماه مى شکنند . گویا مى بینم تو در حال نماز براى پروردگار خویشى ، که نگون‌بخت‌ترینِ اوّلین و آخرین ، همو که برادر پى کننده ناقه قوم ثمود است ، برمى خیزد و بر فرق سرت ضربتى مى زند و محاسنت ، از خون سرت رنگین مى شود» .
گفتم : اى پیامبر خدا! آیا در آن حالت ، دینم سالم است؟
فرمود : «دینت ، سالم است» .
سپس فرمود : «اى على! هر کس تو را بکشد ، مرا کشته است و هر کس تو را دشمن بدارد ، مرا دشمن داشته است و هر کس تو را ناسزا گوید ، مرا ناسزا گفته است ؛ چرا که تو از من هستى ، همچون جان من . روح تو ، از روح من است و سرشت تو ، از سرشت من .
خداى متعال ، من و تو را آفرید و من و تو را برگزید و مرا براى پیامبرى ، و تو را براى امامت ، انتخاب کرد، هر کس امامت تو را انکار کند ، نبوّت مرا انکار کرده است .
اى على! تو وصىّ من ، پدر فرزندان من ، همسر دختر من و جانشین من بر امّتم هستى ، در حال حیاتم و پس از مرگم
فرمان تو ، فرمان من است و نهى تو ، نهى من است . سوگند به خدایى که مرا به نبوّت برانگیخت و مرا بهترینِ آفریدگان قرار داد ،
تو حجّت پروردگار بر خلق اویى و امین او بر رازش و جانشین او بر بندگانش»
متن عربی خطبه شعبانیه
وَ فِی کِتَابِ فَضَائِلِ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ فِی الْأَمَالِی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ وَ فِی عُیُونِ الْأَخْبَارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ بَکْرَانَ النَّقَّاشِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ الْقَطَّانِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ الْمُعَاذِیِّ وَ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ الْمُکَتِّبِ کُلِّهِمْ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ ع قَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص خَطَبَنَا ذَاتَ یَوْمٍ فَقَال :
أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّهُ قَدْ أَقْبَلَ إِلَیْکُمْ شَهْرُ اللَّهِ بِالْبَرَکَۀِ وَ الرَّحْمَۀِ وَ الْمَغْفِرَۀِ. شَهْرٌ هُوَ عِنْدَ اللَّهِ أَفْضَلُ الشُّهُورِ وَ أَیَّامُهُ أَفْضَلُ الْأَیَّامِ وَ لَیَالِیهِ أَفْضَلُ اللَّیَالِی وَ سَاعَاتُهُ أَفْضَلُ السَّاعَاتِ.
هُوَ شَهْرٌ دُعِیتُمْ فِیهِ إِلَى ضِیَافَۀِ اللَّهِ وَ جُعِلْتُمْ فِیهِ مِنْ أَهْلِ کَرَامَۀِ اللَّهِ أَنْفَاسُکُمْ فِیهِ تَسْبِیحٌ وَ نَوْمُکُمْ فِیهِ عِبَادَۀٌ وَ عَمَلُکُمْ فِیهِ مَقْبُولٌ وَ دُعَاؤُکُمْ فِیهِ مُسْتَجَابٌ.
فَاسْأَلُوا اللَّهَ رَبَّکُمْ بِنِیَّاتٍ صَادِقَۀٍ وَ قُلُوبٍ طَاهِرَۀٍ أَنْ یُوَفِّقَکُمْ لِصِیَامِهِ وَ تِلَاوَۀِ کِتَابِهِ فَإِنَّ الشَّقِیَّ مَنْ حُرِمَ غُفْرَانَ اللَّهِ فِی هَذَا الشَّهْرِ الْعَظِیمِ.
وَ اذْکُرُوا بِجُوعِکُمْ وَ عَطَشِکُمْ فِیهِ جُوعَ یَوْمِ الْقِیَامَۀِ وَ عَطَشَهُ وَ تَصَدَّقُوا عَلَى فُقَرَائِکُمْ وَ مَسَاکِینِکُمْ وَ وَقِّرُوا کِبَارَکُمْ وَ ارْحَمُوا صِغَارَکُمْ وَ صِلُوا أَرْحَامَکُمْ وَ احْفَظُوا أَلْسِنَتَکُمْ وَ غُضُّوا عَمَّا لَا یَحِلُّ النَّظَرُ إِلَیْهِ أَبْصَارَکُمْ وَ عَمَّا لَا یَحِلُّ الِاسْتِمَاعُ إِلَیْهِ أَسْمَاعَکُمْ وَ تَحَنَّنُوا عَلَى أَیْتَامِ النَّاسِ یُتَحَنَّنْ عَلَى أَیْتَامِکُمْ وَ تُوبُوا إِلَى اللَّهِ مِنْ ذُنُوبِکُمْ وَ ارْفَعُوا إِلَیْهِ أَیْدِیَکُمْ بِالدُّعَاءِ فِی أَوْقَاتِ صَلَاتِکُمْ فَإِنَّهَا أَفْضَلُ السَّاعَاتِ یَنْظُرُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِیهَا بِالرَّحْمَۀِ إِلَى عِبَادِهِ یُجِیبُهُمْ إِذَا نَاجَوْهُ وَ یُلَبِّیهِمْ إِذَا نَادَوْهُ وَ یُعْطِیهِمْ إِذَا سَأَلُوهُ وَ یَسْتَجِیبُ لَهُمْ إِذَا دَعَوْهُ.
أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ أَنْفُسَکُمْ مَرْهُونَۀٌ بِأَعْمَالِکُمْ فَفُکُّوهَا بِاسْتِغْفَارِکُمْ وَ ظُهُورَکُمْ ثَقِیلَۀٌ مِنْ أَوْزَارِکُمْ فَخَفِّفُوا عَنْهَا بِطُولِ سُجُودِکُمْ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ أَقْسَمَ بِعِزَّتِهِ أَنْ لَا یُعَذِّبَ الْمُصَلِّینَ وَ السَّاجِدِینَ وَ أَنْ لَا یُرَوِّعَهُمْ بِالنَّارِ یَوْمَ یَقُومُ النَّاسُ لِرَبِّ الْعَالَمِینَ
أَیُّهَا النَّاسُ مَنْ فَطَّرَ مِنْکُمْ صَائِماً مُؤْمِناً فِی هَذَا الشَّهْرِ کَانَ لَهُ بِذَلِکَ عِنْدَ اللَّهِ عِتْقُ نَسَمَۀٍ وَ مَغْفِرَۀٌ لِمَا مَضَى مِنْ ذُنُوبِهِ
قِیلَ یَا رَسُولَ اللَّهِ فَلَیْسَ کُلُّنَا یَقْدِرُ عَلَى ذَلِکَ
فَقَالَ (صلی‌الله علیه و آله و سلم) اتَّقُوا النَّارَ وَ لَوْ بِشِقِّ تَمْرَۀٍ اتَّقُوا النَّارَ وَ لَوْ بِشَرْبَۀٍ مِنْ مَاءٍ أَیُّهَا النَّاسُ مَنْ حَسَّنَ مِنْکُمْ فِی هَذَا الشَّهْرِ خُلُقَهُ کَانَ لَهُ جَوَازاً عَلَى الصِّرَاطِ یَوْمَ تَزِلُّ فِیهِ الْأَقْدَامُ وَ مَنْ خَفَّفَ فِی هَذَا الشَّهْرِ عَمَّا مَلَکَتْ یَمِینُهُ خَفَّفَ اللَّهُ عَلَیْهِ حِسَابَهُ وَ مَنْ کَفَّ فِیهِ شَرَّهُ کَفَّ اللَّهُ عَنْهُ غَضَبَهُ یَوْمَ یَلْقَاهُ وَ مَنْ أَکْرَمَ فِیهِ یَتِیماً أَکْرَمَهُ اللَّهُ یَوْمَ یَلْقَاهُ وَ مَنْ وَصَلَ فِیهِ رَحِمَهُ وَصَلَهُ اللَّهُ بِرَحْمَتِهِ یَوْمَ یَلْقَاهُ وَ مَنْ قَطَعَ فِیهِ رَحِمَهُ قَطَعَ اللَّهُ عَنْهُ رَحْمَتَهُ یَوْمَ یَلْقَاهُ وَ مَنْ تَطَوَّعَ فِیهِ بِصَلَاۀٍ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بَرَاءَۀً مِنَ النَّارِ وَ مَنْ أَدَّى فِیهِ فَرْضاً کَانَ لَهُ ثَوَابُ مَنْ أَدَّى سَبْعِینَ فَرِیضَۀً فِیمَا سِوَاهُ مِنَ الشُّهُورِ وَ مَنْ أَکْثَرَ فِیهِ مِنَ الصَّلَاۀِ عَلَیَّ ثَقَّلَ اللَّهُ مِیزَانَهُ یَوْمَ تَخِفُّ الْمَوَازِینُ وَ مَنْ تَلَا فِیهِ آیَۀً مِنَ الْقُرْآنِ کَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ خَتَمَ الْقُرْآنَ فِی غَیْرِهِ مِنَ الشُّهُورِ
أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ أَبْوَابَ الْجِنَانِ فِی هَذَا الشَّهْرِ مُفَتَّحَۀٌ فَاسْأَلُوا رَبَّکُمْ أَنْ لَا یُغَلِّقَهَا عَنْکُمْ وَ أَبْوَابَ النِّیرَانِ مُغَلَّقَۀٌ فَاسْأَلُوا رَبَّکُمْ أَنْ لَا یُفَتِّحَهَا عَلَیْکُمْ وَ الشَّیَاطِینَ مَغْلُولَۀٌ فَاسْأَلُوا رَبَّکُمْ أَنْ لَا یُسَلِّطَهَا عَلَیْکُمْ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع فَقُمْتُ فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اللَّهِ مَا أَفْضَلُ الْأَعْمَالِ فِی هَذَا الشَّهْرِ فَقَالَ یَا أَبَا الْحَسَنِ أَفْضَلُ الْأَعْمَالِ فِی هَذَا الشَّهْرِ الْوَرَعُ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ (وسائلالشیعۀ ج : 10 ص : 314)
ثُمَّ بَکَى فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اللَّهِ مَا یُبْکِیکَ فَقَالَ یَا عَلِیُّ أَبْکِی لِمَا یَسْتَحِلُّ مِنْکَ فِی هَذَا الشَّهْرِ کَأَنِّی بِکَ وَ أَنْتَ تُصَلِّی لِرَبِّکَ وَ قَدِ انْبَعَثَ أَشْقَى الْأَوَّلِینَ شَقِیقُ عَاقِرِ نَاقَۀِ ثَمُودَ فَضَرَبَکَ ضَرْبَۀً عَلَى قَرْنِکَ فَخَضَبَ مِنْهَا لِحْیَتَکَ
قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ(علیه‌السلام) فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اللَّهِ وَ ذَلِکَ فِی سَلَامَۀٍ مِنْ دِینِی
فَقَالَ (علیه‌السلام) فِی سَلَامَۀٍ مِنْ دِینِکَ
ثُمَّ قَالَ یَا عَلِیُّ مَنْ قَتَلَکَ فَقَدْ قَتَلَنِی وَ مَنْ أَبْغَضَکَ فَقَدْ أَبْغَضَنِی وَ مَنْ سَبَّکَ فَقَدْ سَبَّنِی لِأَنَّکَ مِنِّی کَنَفْسِی رُوحُکَ مِنْ رُوحِی وَ طِینَتُکَ مِنْ طِینَتِی إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى خَلَقَنِی وَ إِیَّاکَ وَ اصْطَفَانِی وَ إِیَّاکَ وَ اخْتَارَنِی لِلنُّبُوَّۀِ وَ اخْتَارَکَ لِلْإِمَامَۀِ وَ مَنْ أَنْکَرَ إِمَامَتَکَ فَقَدْ أَنْکَرَ نُبُوَّتِی یَا عَلِیُّ أَنْتَ وَصِیِّی وَ أَبُو وُلْدِی وَ زَوْجُ ابْنَتِی وَ خَلِیفَتِی عَلَى أُمَّتِی فِی حَیَاتِی وَ بَعْدَ مَوْتِی أَمْرُکَ أَمْرِی وَ نَهْیُکَ نَهْیِی أُقْسِمُ بِالَّذِی بَعَثَنِی بِالنُّبُوَّۀِ وَ جَعَلَنِی خَیْرَ الْبَرِیَّۀِ إِنَّکَ لَحُجَّۀُ اللَّهِ عَلَى خَلْقِهِ وَ أَمِینُهُ عَلَى سِرِّهِ وَ خَلِیفَتُهُ عَلَى عِبَادِهِ (بحارالأنوار ج : 93 ص : 35)
نظرات