به گزارش روابط عمومی و بین الملل، دومین کرسی آزاد اندیشی جامعه‌الزهرا(سلام‌الله‌علیها) با موضوع «ظرفیت‌های فلسفه اسلامی در برهانی کردن حرکت نفس» به همت معاونت پژوهش در پژوهشگاه حضرت معصومه(سلام‌الله‌علیها) برگزار شد.

سرکار خانم دکتر نرجس رودگر به عنوان ارائه دهنده، حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمدمهدی گرجیان به عنوان استاد ناقد و سرکار خانم دکتر خدیجه هاشمی به عنوان دبیر علمی در این کرسی حضور داشتند.

رودگر در گزارشی از مقاله ابتدا به تبیین دیدگاه ابن‌سینا و ملاصدرا در مورد حرکت نفس پرداخت و اظهار داشت: ابن‌سینا قائل به ثبات نفس است به دلیل این که حرکت، یعنی انتقال از قوه به فعل و از آنجا که نفس، مجرد است و قوه ندارد؛ پس، نفس حرکت ندارد.

وی افزود: در مقابل، ملاصدرا به دلیل اعتقاد به جسمانیه الحدوث و روحانیه البقاء بودن نفس بیان می‌دارد که نفس، مرحله تکاملی را تا مرحله تجرد طی می‌کند؛ لذا تا زمانی که نفس به تجرد کامل نرسد مشوب به ماده است؛ لذا، بعد از مفارقت از بدن هم حرکت نفس ادامه دارد؛ حتی در عالم عقل.

رودگر یادآور شد: شواهد نقلی نیز به گونه‌ای است که بر حرکت نفس در نشئه اخروی دلالت دارد. مهم‌ترین اشکالی که در برابر متحرک دانستن جوهر نفس وجود دارد برهان قوه و فعل است که می‌گوید: «حیثیت قوه، حیثیت فقدان است و حیثیت فعل، حیثیت وجدان. فقدان و وجدان نقیض یکدیگرند و نمی‌شود که در یک امر بسیط دو حیثیت متناقض جمع شود. پس، هر چیزی که قوه دارد ماده دارد و عکس نقیضش این می‌شود که هر چیزی که ماده ندارد قوه ندارد؛ پس، مجردات که بسیط هستند و ماده ندارند قوه ندارند. از طرفی، حرکت یعنی خروج از قوه به فعل. وقتی مجردات ماده ندارند قوه ندارند؛ پس حرکت ندارند».

وی، 6 راه حل به‌عنوان ظرفیت‌های حکمت متعالیه برای برهانی کردن حرکت نفس پس از مفارقت از بدن بیان کرد که عبارتند از: توسعه دادن معنای قوه به امکان ذاتی، بحث اتحاد عقل و عاقل و معقول، مادیتِ یکی از مراتب وجودی نفس، ارائه تعریف جدید از موجود مادی و مجرد، تعریف حرکت به اشتداد وجودی نه خروج از قوه به فعل، تجدد امثال.

رودگر بیان داشت: رسالت مقاله این است که نشان دهد بنا بر گفته‌های ملاصدرا نمی‌توانیم حرکت را فقط خروج از قوه به فعل معنا کنیم و به دلیل این تعریف، منکر حرکت نفس بعد از مفارقت از بدن شویم.

در ادامه حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمدمهدی گرجیان، عضو هیئت علمی جامعه المصطفی(ص) العالمیه ضمن تأکید بر شرافت اصل بحث در این مقاله اشکالاتی را مطرح کرد.

وی بیان داشت: چینش بحث باید درست شود، از طرفی، عنوان مقاله حرکت نفس است؛ ولی در مقاله به حرکت مجردات زیاد پرداخته شده که ضرورتی ندارد. در مورد بکارگیری مبنای ملاصدرا در اصالت وجود و این که بین وجود مادی، مثالی و مجرد هیچ سدی وجود ندارد باید دقت بیشتری شود.

عضو هیئت علمی جامعه المصطفی تصریح کرد: از قاعده لفظ برای روح معنا می‌توان در تعریف حرکت و قوه استفاده‌های مفیدی کرد و گفت که حرکت نفس در این عالم با معنای خاص خودش وجود دارد و در نشئه بالاتر با معنایی که مناسب آن عالم است وجود دارد.

در پایان جلسه به سؤالات حضار پاسخ داده شد.