پیش نشست کنگره علمی امناء الرسل با موضوع «تاثیر اوضاع حوزه‌های علمیه بر فعالیت‌های آیت‌الله الخرسان» در تاریخ پنج شنبه4 آذر 1400 به همت معاونت پژوهش جامعه الزهراء (سلام الله علیها) با حضور استاد گرانقدر آیت الله نجم الدین مروجی طبسی به صورت مجازی برگزار گردید.
آیت الله طبسی سخنرانی خود را در دو محور ارائه کردند. در بخش اول سخنان خود در مورد تاریخچه حوزه علمیه نجف، اوضاع و شرایط حوزه و دستاوردهای آن صحبت کردند و در محوردوم به شخصیت علمی و اخلاقی آیت‌الله سید محمدمهدی الخرسان وبرخی از آثار ایشان اشاره کردند.
ایشان حوزه مقدسه نجف را یکی از کهن‌سال‌ترین مراکز علمی، فرهنگی - فقهی مکتب اهل‌بیت علیه‌السلام برشمردند و بر این نظر تاکید داشتندکه سابقه تأسیس حوزه در نجف اشرف به زمان حضرت امام صادق علیه‌السلام برمی‌گردد چراکه ابوحمزه ثمالی در کنار قبر امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام حوزه درسی برگزار می‌کردند.
شکوفایی حوزه علمیه نجف و تربیت شاگردان از زمان شیخ طوسی شروع شد ایشان بعد از فشار دشمنان، ناچار به هجرت از بغداد به نجف شدند و بسیاری از طلاب و حدود ۳۰۰ تن از طلاب غیرشیعه نیز همراه ایشان به نجف هجرت کردند.
بعد از آن تا زمان ابن ادریس حلی فقها همگی بر آراء و برداشتهای فقهی شیخ طوسی همسو بوده و عمل می‌کردند. شکوفایی حوزه مقدسه نجف ادامه داشت تا زمان شیخ انصاری که در عصر حاضر نیز ایشان به شیخ اعظم معروف هستند. تحقیقات بسیاری داشته‌اند که با این تحقیقات به فقه آل‌محمد و فرهنگ اهل بیت کمک کردند. ایشان در فقه و اصول و مباحث رجال سرآمد بودند؛ تا دوران سید ابوالحسن اصفهانی اوج اقتدار حوزه علمیه نجف بود. مرحوم حائری مؤسس حوزه مقدسه قم از شاگردان این مکتب سپس مکتب سامرا بودند.
مدیر موسسه ولاء صدیقه کبری (سلام الله علیها)، در ادامه با بیان خاطراتی از شور و نشاط علمی در حوزه‌های نجف سخنان خود را ادامه دادند : " یکی از علما می‌گوید در آخر شب برای سلام به امیرالمؤمنین به حرم امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام رفتم و در هنگام بازگشت آیت‌الله سید محمد هادی میلانی و یکی از علما را در حال بحث علمی دیدم دم درب بیرون از صحن مطهر مشغول مباحثه بودند بعد از بازگشت به خانه قبل از نماز صبح که مجدد برای نماز به حرم مراجعت نمودم دیدم هنوز هم این دو عالم مشغول مباحثه بودند. " این‌ها نشان‌دهنده نشاط علمی و تلاش و کوشش و علما در حوزه علمیه نجف بوده است.
از دستاوردهای این حوزه می توان به، الغدیر نوشته علامه امینی، منطق شیخ محمدرضا مظفر، دلائل شیخ محمدحسن مظفر و کتب بسیاری در علوم مختلف اشاره کرد. حوزه مقدسه نجف درطول تاریخ دچار فرازونشیب‌ها، آسیب‌ها، فشارها و نامهربانی‌ها و ظلم‌ها بوده‌است.
جریان محاصره نجف اشرف توسط گروهک خارجی وهابیت بر کسی مخفی نیست؛ مرحوم سید جواد عاملی نویسنده کتاب فقهی مفتاح الکرامه در جلدهای ۵، ۶ و ۷ از کتاب خود به حملات ددمنشانه ی این گروهک وحشی و خون‌خوار وهابیت به عراق و محاصره نجف اشاره و بیان می‌کند.
فشارهای زیادی در طول تاریخ بر طلاب و علمای حوزه علمیه نجف وجود داشته و علمای بسیاری تحت فشار دشمنان مجبور به مهاجرت از نجف گشتند. در مرحله ای از تاریخ حوزه علمیه نجف، در کوچه‌ها و خیابان‌های نجف‌اشرف از طلاب موج می زد و مشغول تردد برای کسب علم و مباحثه بودند و نشاط علمی بالایی در آن زمان حاکم بین علما و طلاب بوده است لذا دشمنان این حرکت را از کار انداختند؛ علما و طلاب را از نجف تبعید کردند به گونه‌ای که از صدها ایرانی فقط ۹ نفر در نجف باقی ماندند .
در ادامه برای تبیین بیشتر این فشار وخفقان ماجرایی در مورد آیه الله خویی تعریف کردند : " من از دو طریق موثق این ماجرا را شنیدم ؛ زمانی‌که آیت‌الله خویی را به بغداد بردند برای ملاقات اجباری با صدام؛ ایشان در بازگشت از این دیدار فرموده بودند اگر انتحار و خودکشی جایز بود خودکشی می کردم. "
ایشان، طلاب محترم و به خصوص کسانی که علاقه‌مند به تاریخ شیعه هستند را تشویق به مطالعه وخواندن کتاب «موسوعه العتبات المقدسه» نوشته جعفر خلیلی و کتاب «الانتفاضة الشعبانية و ثورة العشرین» سفارش کردند.
به گفته‌ی آیت‌الله طبسی، دوران گذشته، دوران فشار دشمنان بر بزرگان و علمای نجف بوده تاحدی که بسیاری از علما وطلاب، بازداشت و تبعید شدند که هیچ خبری از آن‌ها در دست نیست. جز شهادت سید محمد باقر صدر، ترور آیت‌الله بروجردی و آیت‌الله تبریزی و ده‌ها نفر دیگر را حتی بعد از آزاد کردن زندانی ها خبری از آن ها نبوده و فوت مرحوم آیت‌الله خویی را نیز مشکوک دانسته و به نقل از فرزند آیت‌الله خویی ( شهید سید محمدتقی خوئی ) ایشان بعد از ۲۴ ساعت گرسنگی و تشنگی با آب پرتقال مسموم، ترور بیولوژی شدند.
نقل جریانی از امام خمینی ( ره ) شدت و عمق وخامت اوضاع آن زمان نجف را بیشتر نشان می دهد: مرحوم آیت‌الله اردبیلی در نماز جمعه این خاطره را تعریف کردند: « من خدمت امام خمینی (ره) بودم آقایی به امام عرض کرد مثال آقای خویی و دولت عراق و صدام مثال دولت رضاخان و مرحوم حائری بزرگ است وضعیت مثل هم است امام سر بلند کردند و گفتند نخیر شرایط آقای خویی سخت‌تر است.»
آیت‌الله طبسی نیز که متولد شهر نجف هستند و در شانزده سالگی وارد حوزه علمیه نجف شدند به دلیل فشارهای زیادی که در آن زمان به طلاب وارد بوده است، به ایران و قم هجرت کردند.
آیت الله طبسی در بخش دوم سخنان خود در مورد آیت‌الله سید محمد مهدی موسوی الخرسان صحبت کردند و ایشان را یکی از کهن سال‌ترین شخصیت‌های علمی، محقق، علامه و صاحب آثار فراوان معرفی کردند. آیت الله الخرسان از اعضای لجنه ی استفتائات مرحوم آیت الله خویی بودند. ایشان متخلق به اخلاق، ادب، تواضع و بی آلایش بوده و بسیار ساده زیست هستند؛ از تألیفات سید محمد مهدی موسوی الخرسان می توان به دو کتاب «مقدمات کتب تراثیه» و «محسن السبط یا محسن السقط» که برخی تلاش بر انکار اصل قضیه دارند ایشان محققانه این ماجرا را در کتابشان اثبات کردند، آیت الله طبسی همچنین در مورد کتاب «ابن عباس» آیت الله الخرسان اینطور فرمودند: بعضی متأسفانه نگاه خوبی به ابن عباس ندارند ایشان در ۲۱ جلد کتاب، وثاقت و اعتبار او را به اثبات رسانده‌اند و به دفاع از ابن‌عباس برخاسته‌اند.
نظرات