علامه مصباح یزدی در بخش نخست سخنان خود با اشاره به مناسبت‌های جاری، عنوان کرد: این ایام در حقیقت، دو روز وحدت است که تقارن یافته است، از جمله وحدت امت اسلامی به مناسبت هفته وحدت که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نامگذاری شد و تلاش‌هایی انجام شد تا همه مسلمانان در کنار یکدیگر باشند و از پراکندگی و اختلاف بپرهیزند.

رئیس موسسه امام خمینی (ره) با بیان این که روز 27 آذر به عنوان روز وحدت حوزه و دانشگاه نامگذاری شده است، گفت: واژه مشترکی که بین حوزه و دانشگاه وجود دارد، واژه وحدت است و درباره این واژه که حوزه و دانشگاه و همه مسلمانان وحدت وجود دارد، تفسیرهای گوناگونی بیان شده است.

«وحدت» یک حرکت و موضع گیری اجتماعی بین انسان‌ها است

آیت الله مصباح یزدی افزود: صرف نظر از این که وحدت در علوم مربوطه خود، اصلاحات متعددی دارد، در فسلفه تنها 8 نوع وحدت داریم و تنها لفظ وحدت در آنها مشترک است، اما ماهیت آنها متفاوت است.

وی یادآور شد: گاهی اختلاف در کاربردها باعث سوء تفاهم‌هایی می‌شود که ممکن است نتایج نامطلوبی داشته باشد، همان طور که اختلافاتی منجر به تکفیر در میان برخی بزرگان شده است.

مفسر قرآن کریم بیان داشت: برخی وحدت را به عنوان یک ایده آل اجتماعی سیاسی مطرح می‌کنند که برداشت‌های مختلفی از این تعبیر می‌شود و منشأ قضاوت‌های مختلف و موضع گیری‌های متضاد می‌شود.

وی عنوان کرد: صرف نظر از اصلاحاتی که واژه «وحدت» در علوم عقلی، اجتماعی و سیاسی دارد، کاربردی که در عرف خود با آن مواجه هستیم، یک حرکت و موضع گیری اجتماعی بین انسان‌ها است، به طوری که منظور وحدت شخصی، وحدت حرکت وجود و وحدت تاکتیک نیست، بلکه منظور انسان‌هایی است که با هم آنچنان ارتباط برقرار کنند که عنوان وحدت در آن صادق است.

وحدت، هدف واحدی میان یک اجتماع است

 آیت الله مصباح یزدی یادآور شد: با توجه به این که کاربرد واژه «وحدت» درباره انسان‌ها است و به عنوان یک هدف دست یافتنی که از راه افعال اختیاری خود انسان‌ها تحقق پیدا می‌کند، یک کار اختیاری بین انسان‌ها انجام می‌گیرد که تلاش برای وحدت میان انسان هاست.

وی با بیان این که وحدت هدف واحدی میان یک اجتماع است، تصریح کرد: کاربرد وحدت، مختص به انسان‌ها است، آن هم نه در زندگی فردی آنها بلکه در زندگی اجتماعی آنها کاربرد دارد، همچنین وحدت چون یک عمل اختیاری است، پس وجود انسان‌ها مطرح نیست، بلکه رفتار انسان‌ها مطرح است؛ یعنی این که با اختیار خود یک هدف را در نظر بگیرند و به دنبال آن هدف حرکت کنند.

 منظور از وحدت امت اسلامی این نیست که همه مسلمانان یک مذهب داشته باشند

استاد حوزه علمیه قم یادآور شد: از همان اول که عنوان «وحدت حوزه و دانشگاه» و «وحدت امت اسلامی» از سوی امام خمینی (ره) و رهبران انقلاب مطرح شد، برخی تصور کردندکه منظور این است که همه افراد جامعه، یک دین، یک مذهب و یک گرایش سیاسی داشته باشند، افرادی هم موضع گیری کردند که چنین چیزی ممکن نیست و به اهداف انقلاب ضرر می‌زند، در حالی که چنین برداشت‌هایی اشتباه است و هر فردی می‌تواند دین خود را داشته باشد.

وی بیان کرد: یکی از سوء تفاهم‌هایی که در این زمینه رخ داد و امروز هم دوباره این سوء تفاهم زنده شده است و افرادی از روی غفلت و یا اهداف غیرمطلوب و پلید این مسئله را مطرح کردند، این است که وحدت به معنای یکی شدن شیعه و سنی است و به این معناست که شیعه فدای سنی شود.

آیت الله مصباح یزدی اظهار داشت: نظیر این سوء تفاهم‌ها از همان ابتدا میان خود دانشگاهیان و حوزویان به وجود آمد که این سوء تفاهم‌ها به این دلیل است که مفهوم وحدت به درستی بیان نشده است.

وی افزود: منظور از وحدت امت اسلامی این نیست که همه مسلمانان یک مذهب داشته باشند و این تصور اشتباهی است، امام خمینی (ره) از لحاظ دوراندیشی و حسن تدبیر نابغه بود و هیچ گاه چنین اعتقادی نداشتند.

اختلاف و تفرقه در اسلام بسیار مذموم است

استاد حوزه علمیه ادامه داد: ما یک دین حق داریم و در این دین، یک مذهب حقیقی وجود دارد، بنابراین سعی کنیم که دین حق را پیدا کنیم و مذهب حق را پیدا کنیم تا دچار اشتباهات، اختلافات و دشمنی‌ها نشویم؛ منظور از وحدت این است که همه به حقیقت برسند و در این راه تلاش کنند، نه این که عده ای فدای عده ای دیگر شوند.

وی یادآور شد: خداوند در موارد متعددی در آیات قرآن کریم به مسلمانان توصیه کرده است که از اختلاف و تفرقه جلوگیری کنند و در سوره شورا هم آمده است که «ما به همه انبیا وحی کردیم که دین حق را به پای دارند و در دین خدا اختلاف ایجاد نکنند».

آیت الله مصباح یزدی اضافه کرد: در چند آیه از قرآن کریم، افرادی که اختلاف در دین خدا کردند، مورد مذمت واقع شدند، همان طور که خداوند در آیه 18 سوره جاثیه می‌فرماید: « فَمَا اخْتَلَفُوا إِلَّا مِن بَعْدِ مَا جَاءهُمْ الْعِلْمُ بَغْيًا بَيْنَهُمْ؛ اختلاف در دین پیدا نشد، مگر برای کسانی که دارای علم بودند و از روی سرکشی و تعمد، اختلاف ایجاد کردند».

وی تصریح کرد: برخی افراد هستند که بر خلاف حکم خدا رفتار می‌کنند و به همین دلیل در میان جامعه اختلاف ایجاد می‌شود؛ در حالی که چنین اختلاف و تفرقی در اسلام بسیار مذموم است و آنهایی که در دین اختلاف ایجاد کردند، عذاب بزرگی خواهند دید.

هدف اجتماعی و سیاسی در وحدت حوزه و دانشگاه منظور است

رئیس موسسه امام خمینی (ره) تأکید کرد: در وحدت حوزه و دانشگاه، یک هدف اجتماعی و سیاسی منظور است که فرع آن، هدف دینی و تسلیم در مقابل خداوند است، امام راحل (ره) با مذاهب کفر و شرک و نفاق مبارزه کردند و به خاطر فداکاری‌ها و مجاهدت‌های امام خمینی (ره) که ارزش جهاد شخص امام خمینی (ره) را نمی توان ارزیابی کرد و همچنین به برکت فدا کردن صدها هزار از بهترین جوانان کشور، نظام جمهوری اسلامی ایران در این کشور بنا نهاده شد.

وی یادآور شد: زمانی که انقلاب اسلامی به عنوان هدیه ای از سوی خداوند به مردم ایران داده شد، اختلاف بین گروه ها، آفتی بود که انقلاب اسلامی را تهدید می‌کرد و دشمنان درصدد بودند که به این آفت دامن بزنند و همکاری، همیاری و همدلی موجود را از بین ببرند.

دانشگاهیان و حوزویان بیش از همه قشرها در اهداف جامعه و انقلاب تأثیرگذار هستند

آیت الله مصباح یزدی اظهار داشت: منظور از وحدت حوزه و دانشگاه این است که حوزویان و دانشگاهیان در آنچه که مربوط به مسائل انقلاب و اسلام است، روش واحد، همکاری، همدلی و کمک به یکدیگر داشته باشند تا این هدف محقق شود.

وی بیان کرد: منظور از وحدت حوزه و دانشگاه این است که دو قشر فرهیخته دانشگاهیان و حوزویان بیش از همه قشرها می‌توانند در اهداف جامعه و انقلاب نقش موثر داشته باشند و از داشته‌ها و توانایی خود بهره بگیرند تا جامعه کمتر دچار آسیب شود.

علامه مصباح یزدی در بخش دوم سخنان خود تأکید کرد: دشمنان اسلام از جهل برخی مردم سوء استفاده می‌کنند تا صولت وحدت میان حوزه و دانشگاه را بشکنند، اما افراد جامعه باید هوشیار باشند.

حوزویان می‌توانند گرایش جوانان را به انقلاب اسلامی و دین اسلام تقویت کنند

وی یادآور شد: در حوزه‌های علمیه و همچنین دانشگاه ها، امکانات، توانایی‌ها و تجربه‌ها و توانمندی‌ها و موقعیت‌های اجتماعی وجود دارد که می‌توانند در حرکت انقلاب اثرگذار باشند.

آیت الله مصباح یزدی ادامه داد: در حوزه و دانشگاه، افرادی هستند که می‌توانند الگو برای جوانان باشند؛ در حوزه و دانشگاه، فرهیختگانی وجود دارند که با هم افزایی و هم فکری می‌توانند نتیجه بهتری برای جامعه رقم بزنند.

وی اضافه کرد: حوزویان می‌توانند با استفاده از توانمندی‌ها و توانایی‌های خود، گرایش جوانان را به انقلاب اسلامی و دین اسلام تقویت کنند.

هدف «وحدت حوزه و دانشگاه»، استفاده از توانایی‌های مشترک برای رسیدن به هدف مشترک است

استاد حوزه علمیه با اشاره به راه اندازی ستاد انقلاب فرهنگی و دفتر همکاری حوزه و دانشگاه در اوایل انقلاب اسلامی، گفت: امروز همکاری، همفکری و همنوایی بین حوزه و دانشگاه بسیار وسیع است و برکات زیادی داشته است و نتایج مبارکی در این راستا حاصل شد.

وی افزود: امروز نهاد حوزه و دانشگاه در زمینه‌های علمی فعالیت می‌کنند و جهت علمی و فرهنگی کشور را ترسیم کردند و همین همکاری‌ها باعث تقویت هر چه بیشتر وحدت میان آنها شده است.

آیت الله مصباح یزدی تأکید کرد: حوزویان و دانشگاهیان توانایی‌هایی داشتند که بر اساس این توانایی‌ها، اهداف مشترک خود را دنبال کردند و به نتایج مبارکی دست یافتند، امروز هم توانایی‌های دیگری وجود دارد که می‌توان با همکاری‌ها مشکلات کشور را رفع و اسلام را در جهان معرفی کرد.

وی یادآور شد: همکاری‌های بین حوزه و دانشگاه باعث به وجود آمدن زمینه وحدت در هدف، وحدت در روش و وحدت در به کار گرفتن نیروها و توانایی‌ها شده است.

رئیس موسسه امام خمینی (ره) عنوان کرد: هیچ فردی نگفته است که حوزه و دانشگاه باید ادغام شود، بلکه همکاری‌های مشترک و استفاده از توانایی‌های مشترک برای رسیدن به هدف مشترک است.

برخی افراد در جامعه گرایش پلورالیستی دارند

وی با اشاره به وحدت امت اسلامی و وحدت مذاهب و ادیان، گفت: در قرآن کریم آمده است که سعی کنید تا حقیقت را پیدا کنید، زیرا حقیقت واحد و یکی است و به جز حق، هر چه باشد، گمراهی است، در اینجا تنها کج فهمی که در مقابل این سخن قرآنی وجود دارد، گرایش پلورالیستی است.

آیت الله مصباح یزدی اظهار داشت: در هر دینی اختلاف نظرهایی در مسائل اعتقادی و آداب و رسوم وجود دارد، همان طور که در دین مسیحیت، سه فرقه کاتولیک، پروتستان و ارتدوکس وجود دارد و هر یک از آنها دارای گروه‌های متعددی هستند. 

وی افزود: برخی عوامل از روی کج‌فهمی و غفلت و برخی از روی اغراض سوء سیاستمداران بوده است، این کج‌فهمی‌ها در میان همه انسان‌ها عمومیت دارد؛ همان طور که یک جمله ممکن است چندین مفهوم داشته باشد، زیرا خداوند، شرایط فهم و قضاوت افراد را متفاوت آفریده است.

رئیس موسسه امام خمینی (ره) با اشاره به این که فتاوای مراجع درباره هر موضوعی ممکن است، متفاوت باشد، بیان کرد: برخی مبانی مانند علوم ریاضی، عقلی است و اختلافی در آنها نیست، اما مبانی بسیاری از مسائل مانند علم فقه، قطعی نیست و دلایل آن ظنی است، در نیتجه نمی‌توان حکم قطعی داد.

وی با اشاره به این که یکی از مسائل، اصل وجود خداست، یادآور شد: افرادی در میان اساتید دانشگاه مسلمان بعد از انقلاب هستند که معتقدند که با دلیل عقلی نمی توان خدا را اثبات کرد، در حالی که افرادی هستند که معتقدند ده‌ها و صدها دلیل عقلی برای اثبات خداوند وجود دارد.

آیت الله مصباح یزدی با اشاره به این که برخی افراد در جامعه گرایش پلورالیستی دارند، گفت: برخی تقلید از مراجع مختلف را جایز می‌دانند، یا برخی افراد، ادیان مختلف را صحیح می‌دانند که این نوعی گرایش پلورالیستی است و اهداف سیاسی این است که آن دسته می‌خواهند بر همه گروه‌ها تسلط پیدا کنند، می‌خواهند با همه روابط خوبی داشته باشند و به همین دلیل چنین اعتقاد پلورالیستی دارند.

مسلمانان باید وحدت تاکتیکی در مقابل دشمن مشترک داشته باشند

وی با بیان این که دعوت به حقیقت، فطرت انسانی است تصریح کرد: وحدت، حقیقت واحدی است و حق هم یکی است، بنابراین همه ما باید به دنبال حقیقت واحد باشیم.

استاد حوزه علمیه ادامه داد: وحدت دو وجه دارد، یک وحدت این است که سعی کنیم با وجود اختلاف در مذاهب در مقابل دشمن مشترک، رفتار واحدی داشته باشیم؛ یعین وحدت تاکتیکی در مقابل دشمن مشترک داشته باشیم.

وی یادآور شد: ما اختلافات جزئی با دیگر مذاهب داریم، همچنین مذاهب سنی هم اختلافاتی با هم دارند که حتی ممکن است اختلافات آنها از اختلافات ما بیشتر باشد، در حالی که در زمان اهل بیت (علیهم السلام)، همواره شیعه و سنی بدون هیچ اختلافی در کنار یکدیگر زندگی می‌کردند.

لزوم وحدت در رفتار برای مبارزه با دشمن مشترک/اختلاف میان مسلمانان نباید مانع مبارزه با دشمن مشترک شود

آیت الله مصباح یزدی به لزوم وحدت در رفتار برای مبارزه با دشمن مشترک تأکید کرد و گفت: اگر می‌گویند که ترک و فارس با هم وحدت داشته باشند، به این معنا نیست که ترک‌ها فارسی صحبت کنند یا فارس‌ها ترکی صحبت کنند، بلکه به این معناست که فرزندان ایران در برابر دشمنان ایران متحد باشید.

وی تصریح کرد: امروز دشمن مشترک ما ایرانیان، صهیونیست و استکبار به رهبری آمریکا و انگلیس است، بنابراین نباید اختلافاتی که در بین خودمان وجود دارد، مانع مبارزه در مقابل دشمن مشترک شود و با آنها سازش کنند.

امروز سران عربستان با اسرائیل علیه مسلمانان هم پیمان شدند/مسلمانان نیروهای خود را در مقابل دشمن مشترک هم‌افزایی کنند

رئیس موسسه امام خمینی (ره) بیان داشت: درزمان قبل از انقلاب اسلامی، مسئولین عربستان به خاطر رابطه اقتصادی رژیم ستمشاهی با اسرائیل، به ایرانیان لقب اخ الیهود داده بودند و ایرانیان را همکار اسرائیل می‌دانستند، در حالی که امروز، سران عربستان به صورت رسمی با اسرائیل علیه سوریه، لبنان، عراق، ایران و ... هم پیمان می‌شوند.

وی با بیان این که حکام عربستان نه آن روز و نه امروز مسلمان نبودند و تنها به دنبال منافع مالی خود هستند، تأکید کرد: عربستان و یمن دارای مذهب، نژاد، منطقه جغرافیایی مشترکی هستند، اما امروز عربستان با دشمنان اسلام هم پیمان شده است و مردم یمن را به خاک و خون کشیده است.

علامه مصباح یزدی در پایان گفت: تفرق در دین و ایجاد اختلاف در میان مسلمانان مورد مذمت اسلام است، ما دشمن مشترک داریم و باید نیروهای خود را در مقابل دشمن مشترک هم افزایی کنیم و در مقابل دشمنان اسلام بایستیم.