به گزارش روابط عمومی و بین‌الملل، آیت‌الله سید رحیم توکل روز یکشنبه در جلسه درس اخلاق جامعه الزهرا علیهاالسلام که با حضور اساتید و طلاب مراکز و مدارس علمیه در تالار بیداری اسلامی برگزار شد، با اشاره به جلسات گذشته و بیان اینکه بین بدن و روح انسان نسبتی برقرار است، عنوان کرد: بدن مرکب و روح انسان راکب است، انسان دو سنخ است بدن انسان از عالم دنیا و ابدان و خلق است اما روح از عالم امر است که در روایات به جسم لطیف تعبیر شده است.

استاد اخلاق حوزه اظهار داشت: بدن از عالم دنیا یک نوع غذا می‌خواهد و روح از عالم امر به نوع دیگری غذا نیازمند است، اگر غذای روح و بدن تأمین شود، انسان در مسیر معنویت قرار گرفته است، اما بسیاری افراد هنوز به این موضوع پی نبردند.

آیت‌الله توکل تصریح کرد: آنچه برای روح لذت است، برای بدن الم است و آنچه برای بدن لذت است، برای روح الم است؛ اگر این قاعده مراعات شود و غذای روح و جسم را تفکیک و تأمین کنیم، در امر معنویت حرکت کردیم.

وی در ادامه به نسبت دیگری بین روح و بدن اشاره کرد و گفت: در تعبیر دوم، روح انسان فرمانده است و اعضا و جوارح انسان ابزاری در خدمت روح هستند و هر کاری که روح قرار است انجام دهد با این ابزار انجام می‌دهد، به عنوان مثال، روح متکلم است و زبان ابزار تکلم است، گوش ابزار شنیدن است، وقتی من صحبت می‌کنم، آنکه می‌شنود، روح شما است، چشمان ما ابزار دیدن است، رونده روح ما است و پا ابزار حرکت است.

استاد اخلاق حوزه افزود: متکلم، بیننده و شنونده روح انسان است و بدن ابزاری در خدمت روح است؛ حال اگر ابزار آسیب ببیند، روح آسیب نمی بیند، به عنوان مثال اگر انسان نابینا، ناشنوا و یا فلج شود، روح سالم خواهد بود، تنها ابزار آسیب دیده است.

آیت‌الله توکل با بیان اینکه اثرات بر روح و فاعل می‌نشیند، تصریح کرد: در کار مثبت نورانیت وجود دارد، وقتی فاعل در تمام افعال روح است، اگر انسان کار مثبتی انجام دهد، نورانیت‌ها در فاعل متمرکز می‌شود؛ همچنین در گناه، ظلمت است و اگر فاعل گناه انجام دهد، ظلمت‌ها در فاعل متمرکز می‌شود، زیرا کار را او انجام داده و اثرات اعمال بر فاعل می‌آید.

وی با بیان اینکه روح فاعل است، بنابراین نورانیت‌ها و ظلمت‌ها هم در فاعل می‌آید، اضافه کرد: ابتدا روح و سپس جسم انسان به واسطه اعمال مثبت و یا منفی، نورانیت و یا ظلمت می‌گیرد؛ یعنی اگر چهره مؤمن نورانی است، نور باطن به ظاهر می‌آید و ظاهر را نورانی می‌کند و بالعکس.

استاد اخلاق حوزه یادآور شد: بدن ابزار است و کاری از او برنمی‌آید، روح به ابزارهای بدن فرمان می‌دهد تا کارهایی را انجام دهند، بنابراین روح مُدرِک لذات، آلام و علوم است و این آلام و لذات باید به روح برسد.

آیت‌الله توکل عنوان کرد: در بهشت، لذات به صورت جسمانی و هم روحانی است، در جهنم نیز عذاب جسمانی و روحانی است، برخی تصور می‌کنند که هم جسم و هم روح عقاب می‌شود، اما مراد از عذاب جسمانی این است که ما روح را دو نوع عقاب می‌کنیم، یک بار به صورت مستقیم عذاب را به روح می‌دهیم، بار دیگر از کانال بدن، روح را عقاب می‌کنیم. در لذت نیز همین طور است.

وی با بیان اینکه در مُدرک علوم، فقط روح است و بدن ابزاری برای انتقال بیش نیست، اظهار داشت: مدرک، روح است و روح دارای بقا است؛ عذاب جسمانی یعنی جسم کانالی است که لذات و عذاب را به روح برساند، اما مدرک لذات، آلام و علوم فقط روح است.

استاد اخلاق حوزه بیان کرد: روح به ابزاری نیازمند است، این عالم دنیا، میدان عمل است تا از برکات اعمالی که در این دنیا انجام می‌دهیم، بهره مند و منتفع شویم؛ چون دنیا میدان عمل و مادی است، به ما هم ابزار مادی دادند و تناسب بین ابزار و میدان عمل وجود دارد.

آیت‌الله توکل ادامه داد: روح با مرگ از این دنیا به دنیای دیگر می‌رود که عالم لطیف است و مانند این دنیا نیست، این بدن مادی ما به کار عالم برزخ نمی خورد، بنابراین این ابزار را از ما می‌گیرند و درون خاک می‌گذارند؛ وقتی روح به عالم برزخ می‌رود، به روح یک قالب دوم به تناسب آن دنیا می‌دهند.

وی اضافه کرد: در عالم برزخ به ابزار نیازمندیم، اما به ابزاری که به تناسب عالم برزخ باشد، چون ابزار عالم برزخ شبیه این عالم دنیا است، به آن قالب مثال می‌گویند، بنابراین ما در زمان حیات با این بدن مادی و بعد از مرگ با قالب مثال کار داریم که مثل و مانند همین عالم دنیایی است.

استاد اخلاق حوزه عنوان کرد: ما در عالم دنیا فقط زمان خواب در قالب مثال می‌رویم، وقتی بیدار شدیم به قالب این عالم برمی گردیم، بنابراین ایام برزخ با قالب مثال هستیم تا روز قیامت؛ به همین خاطر پیامبر گرامی اسلام صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم فرمودند: «مَا خُلِقْتُمْ لِلْفَنَاءِ بَلْ خُلِقْتُمْ لِلْبَقَاءِ وَ إِنَّمَا تُنْقَلُونَ مِنْ دَارٍ إِلَى دَار؛ خداوند، شما را برای فناء و نابودی خلق نکرده؛ بلکه شما را آفریده که همیشه بمانید، بله؛ هنگام مرگ از این منزل به منزل دیگری منتقل می‌شوید».

آیت‌الله توکل اظهار کرد: موت انتقال است، اما قالب به تناسب محل انتقال است، وقتی در دنیا است، یک قالب می‌خواهد و وقتی وارد آن دنیا می‌شود، قالب دیگر می‌خواهد. به عنوان مثال وقتی انسان یکی از اموات را در خواب می‌بیند، به همان شکل زمان حیات می‌بیند، این همان قالب مثالی فرد در دنیا بوده است.

وی گفت: به تناسب عالمی که در آن هستیم به ما ابزار می‌دهند، در عالم دنیا و برزخ ابزار متفاوت است، در قیامت چون اعتقاد ما این است که معاد به صورت جسمانی است، از ما قالب مثال را می‌گیرند و بدن مادی را به ما می‌دهند، اما بدن مادی به سنخ آخرتی می‌دهند، زیرا بدن مادی به سنخ دنیوی دوام ندارد و در طول زمان نمی تواند دوام داشته باشد.

استاد اخلاق حوزه یادآور شد: تمام انبیا آمدند که روح را که فرمانده انسان است، متعالی کنند، زیرا اگر روح با خدا مأنوس شود، به گوش و دست و چشم دستور نمی دهد که گناه کنند، بنابراین اگر روح درست شود، اعضا درست می‌شود و بالعکس.

آیت‌الله توکل ابراز داشت: پیامبر گرامی اسلام صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم فرمودند: «إذا طابَ قلبُ المَرءِ طابَ جَسَدُهُ و إذا خَبُثَ القلبُ خَبُثَ الجَسَدُ؛ هر گاه دل انسان پاك شود، بدنش نيز پاك گردد و هر گاه دلش ناپاك شود، بدنش نيز ناپاك گردد».

وی افزود: خداوند در آیه دوم سوره مبارکه جمعه می‌فرماید: «يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ؛ آیات خدا را بر آنان تلاوت مى کند و آنان را به وسیله کارهاى شایسته و اخلاق نیکو رشد می‌دهد و قرآن و معارف آن را به ایشان می‌آموزد»؛ انبیای الهی در گام اول آیات خداوند را به انسان نشان می‌دهند و در گام‌های بعدی آنان را تزکیه می‌کنند و حکمت می‌آموزند.

استاد اخلاق حوزه ادامه داد: مشکل ما این است که هنوز صفات رذیله را از روح دور نکردیم و اسیر این صفات رذیله هستیم، انسان حسادت می‌کند و سرمنشأ غیبت ها، حسادت است، اگر حسادت باشد، علت موجود است، برای اینکه غیبت از ما کنار برود، حسادت باید از ما کنار رود، بنابراین این صفات رذیله باید از ما دور شود.

آیت‌الله توکل با اشاره به فراز «وَ قَعَدَتْ بِي أَغْلاَلِي» در دعای کمیل، گفت: این غل‌ها که انسان را زمین گیر می‌کند، همان صفات رذیله هستند که روح را آلوده کرده و روح با صفات رذیله زمین گیر شده و پرواز و رشدی ندارد، حال آنکه روح باید درست شود.

وی در ادامه با بیان اینکه روح در عالم دنیا با این بدن دنیوی، در عالم برزخ با قالب مثالی و در عالم قیامت با بدن مادی به سنخ آخرتی است، عنوان کرد: الان که شما بیدارید، توجه روح شما به بدن شما است و همه دستگاه‌های درون و بیرون بدن به خوبی کار می‌کنند؛ در زمان خواب، جوارح انسان از کار افتاده اند، زیرا تعلق روح به بدن کم شده و اگر تعلق به صفر برسد، مرگ است.

استاد اخلاق حوزه افزود: اکنون که شما بیدارید، روح صددرصد به بدن توجه دارد، در عالم خواب، توجه کمتر می‌شود؛ آن درصد از توجهی که کم می‌شود، در قالب مثال می‌رود، بنابراین روح هم به این بدن و هم آن قالب مثال توجه دارد.

آیت‌الله توکل یادآور شد: وقتی می‌خوابید، شما را از نشئه بیداری به نشئه خواب می‌برند، اما انتقال از نشئه بیداری به نشئه خواب دست شما نیست، لذا گام‌های بعدی هم در دست شما نیست؛ اگر بتوانید از قالب بدن مادی به اختیار کنده شده و در قالب مثال بروید، هر کجا بخواهید می‌توانید بروید که به آن تخلیه روح و خلع بدن می‌گویند.