به گزارش روابط عمومی و بین الملل، نمایشگاه مشکات 5 ویژه دستاوردهای علمی واحدهای پژوهشی حوزه های علمیه شب گذشته با سخنرانی آیت الله اعرافی مدیر حوزه های علمیه کشور آغاز به کار کرد.

در این مراسم که با حضور مدیر و معاونان جامعه الزهرا علیها السلام و مدیران و پژوهشگران دیگر موسسات و نهاد های علمی پژوهشی حوزه های علمیه در مصلای قدس قم برگزار شد آیت الله اعرافی با اشاره به اینکه حوزه ما در یک صد سال اخیر و 40 سال گذشته فعالیت های علمی گسترده ای را به منصه ظهور گذاشته است، گفت: در این بین دو دیدگاه افراطی و تفریطی وجود دارد که قطعا هر دوی این نگاه ها نادرست است؛ برخی عنوان می کنند که پژوهش های صورت گرفته کافی و رضایت مند است و گروه دیگر نیز بی انصافی گزافی در این عرصه می کنند و با تخریب و نقدهای غیر منصفانه این تلاش ها را تخطئه می کنند.

وی با اشاره به اهمیت نظام علم سنجی و ارزیابی دقیق گفت: وجود این سامانه علم سنجی و ارزیابی علمی است که هم باعث داوری های منصفانه می شود و هم قضاوت ها را در خصوص پژوهش در حوزه واقعی تر خواهد کرد.

آیت الله اعرافی با اشاره به دستاوردهای پژوهشی حوزه بیان کرد: پژوهش حوزه نیازمند حضور جدی در عرصه نیازها و تطابق بیشتر در زمینه پاسخگویی به این نیازها است؛ همچنین حوزه های علمیه در کنار دانشگاه و هم به شخصه باید پاسخگوی نیازهای جدی نظام و کشور و عرصه علوم دینی باشد.

اقتضائات توسعه مرزهای دانش علوم انسانی و بایسته های پژوهش حوزه

وی گفت: اولین عرصه بایسته های علمی حوزه، اسناد کلان حوزه است که در این زمینه کارهای بسیار وسیعی از جمله نقشه جامع علمی حوزه و درختواره دانشی در حال انجام است؛ در عرصه طبقه بندی دانشی نیز کارهای عمیق و قوی انجام شده است و در آینده نزدیک نیز درختواره رشته ای حوزه در 14 حوزه دانشی به اتمام می رسد.

عضو شورای عالی حوزه های علمیه اظهارکرد: طبقه بندی دانش های اسلامی متناسب با نیازهای دنیای امروز در حال انجام است که قطعا کارهای مهم و اثر گذار است؛ البته در گام‌های بعدی، این کار نیازمند همکاری نهادهای علمی و همکاران پژوهشی با مدیریت حوزه است.

نظام آموزش پژوهش محور

مدیر حوزه‌های علمیه کشور نظام آموزش پژوهش محور را از جمله مسایل و بایسته‌های علمی و پژوهشی حوزه ذکر کرد و گفت: متون پژوهشی در این عرصه بسیار مهم است؛ برخی روی ساده سازی متون تمرکز دارند، ولی حرکت به سمت ساده سازی متون درست و دقیق نیست، بلکه باید ضمن طبقه بندی دقیق دروس متون را به شکلی تدوین کنیم که حس پژوهش را در پژوهشگران زنده کنیم.

اسناد علمی و پژوهشی

وی اسناد را از دیگر بایسته های عرصه پژوهش دانست و گفت: به منظور توسعه و تسریع حرکت کاروان پژوهشی حوزه باید روزی اسناد جامع و علمی کار کنیم؛ احیای سنت ها در این عرصه هم باید سنت های گذشته را احیا کنیم و هم اینکه باید از تجربیات روز به خوبی استفاده کنیم.

نظام ارزیابی

مدیر حوزه های علمیه، نظام ارزیابی را از دیگر نظامات مهم و موثر حوزه در امر پژوهش دانست و افزود: این نظام هدایت گر به سمت اهداف خواهد بود؛ نظام سوال، مقاله و تحقیق و تحقیق کلاسی و پایان نامه و... باید در ارزیابی های علمی مورد عنایت واقع شود.

نظام تقریر نویسی

آیت الله اعرافی نظام تقریر نویسی را از بایسته های توسعه پژوهش در حوزه دانست گفت: تقریر و تحقیق دستاوردهای مهمی برای حوزه ما داشته است؛ نظام تقریر نظام پژوهش محوری است که امروزه نیز در مراکز علمی قوی در دنیا مورد تاکید است.

برنامه پژوهشی

وی با ذکر این مطلب که برنامه پژوهشی نیز از دیگر بایسته های توسعه پژوهش در حوزه است بیان کرد: در حال حاضر فعالیت جدی در عرصه نقشه حرکت طلاب در زمینه پژوهش در حال انجام است؛ نظام آموزشی ما باید یک خط سیر مشخصی را برای حرکت پژوهشی پیش روی طلاب قرار دهد.

توسعه و تعمیق دروس خارج

مدیر حوزه های علمیه سراسر کشور با ذکر این مطلب که دروس خارج باید توسعه و تعمیق یابد گفت: در این زمینه هم باید با رشد دروس خارج قلمرو این دروس خارج را نیز توسعه دهیم.

وی اظهارکرد: حوزه ما تجربه فاخری در حوزه توسعه دروس خارج فقه و اصول دارد که باید این زمینه های رشد را در عرصه علوم دیگر نیز توسعه دهد؛ امروزه فقه و اصول ما در مرزهای علم حرکت می کند در علومی چون کلام و تفسیر و فلسفه و... نیز باید شاهد ایجاد این دروس باشیم.

تنوع رشته ای و فناوری اجتهاد و تحقیق

وی تنوع رشته ای و فناوری های اجتهاد و تحقیق را از بایسته های توسعه پژوهش در حوزه دانست و گفت: این عرصه مورد تاکید رهبر معظم انقلاب بوده است که خوشبختانه گام های جدی در این سالها در این عرصه برداشته شده است.

آیت الله اعرافی اظهارکرد: امروز نهادهای مختلفی در این زمینه فعالیت می کنند کارهای فاخری را در زمینه دیجیتالی کردن متون علمی و همچنین توسعه نرم افزارهای علوم اسلامی برداشته اند؛ اخیرا برنامه های جدیدی نیز آغاز به کار کرده اند و خوشبختانه این حرکت با هماهنگی در حال انجام است که یکی از آنها در حیطه کاربست هوش مصنوعی و نظریات پیشرفته آن در فرایند اجتهاد است.

نظام علم سنجی و ارزش گذاری

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی نظام علم سنجی و ارزش گذاری را از دیگر لوازم توسعه پژوهش ذکر کرد و گفت: اگر این مساله توسعه یابد قطعا اثر خود را در مساله داوری های علمی نیز خواهد گذاشت.

مسایل نوپدید و روش تحقیق و ارتباطات حوزوی و بین المللی

وی در ادامه بیان کرد: در مرتبه بعدی باید به مسایل نوپدید و مساله یابی، روش تحقیق و متدلوژی اجتهاد در عرصه های مختلف و تسری دستگاه روش مند فقه به دیگر حیطه های علمی، اشاره کرد.

آیت الله اعرافی با اشاره به اهمیت توسعه دروس ارتباطات علمی و حوزوی در عرصه توسعه پژوهش گفت: ارتباطات علمی درون حوزوی، حوزوی دانشگاهی و بین الملل از جمله بایسته های این عرصه است؛ همین امروز نیز از بازارهای نشر و علم در کشورهایی چون لبنان نیز غافل نیستیم و این بازارهای علمی را رصد می کنیم.

تدوین و ترجمه آثار علمی به زبان های دیگر

وی یادآورشد: از دیگر لوازمی که باید در عرصه توسعه پژوهش به آن توجه داشت می توان به تدوین و ترجمه آثار علمی به زبان های دیگر اشاره کرد؛ در این زمینه برخی از آثار امام راحل و شهید مطهری و آیت الله مصباح یزدی به زبان های دیگر ترجمه شده است که قطعا باید با همکاری های گسترده و فرابخشی این حیطه را نیز گستراند.

مجلات حوزوی

مدیرحوزه های علمیه کشور با اشاره به اهمیت توجه به مجلات حوزوی بیان کرد: خوشبختانه حرکت های خوبی در این زمینه آغاز شده است؛ نظام ارزیابی و ارزشیابی در مجلات نیز باید رونق گیردو رتبه بندی ها نیز باید به شکل علمی و دقیق انجام شود؛ باید به حوزه آزاد توجه کنیم.

توجه به حوزه آزاد

وی گفت: حوزه آزاد ما بسیار غنی و پربار است؛ زیرساخت توسعه علم ما نیز در همین عرصه حوزه آزادشکل گرفته است؛ بزرگانی چون علامه طباطبایی در بستر همین آزادی به اندازه افراد متعدد و سازمان های متعدد کار کردند؛ البته این آزادی در انتخاب استاد و درس و... نیز با لوازم دقیقی همراه است.

مجموعه سنن پژوهشی حوزه

آیت الله اعرافی مجموعه سنن حوزوی را از جمله لوازم توسعه پژوهش در حوزه دانست وافزود: از جمله این سنن می توان به پیش مطالعه و مباحثه و... اشاره کرد؛ از دیگر سوی باید روی این اصول بیشتر کار کنیم.

نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی حوزوی

وی گفت: نمایشگاه امسال در کنار فعالیت های عادی خود امسال در بخش علوم انسانی و اجتماعی که از مهمترین عرصه های مطالبات و انتظارات از حوزه است، دست به کاری بزرگ زده و به همت انجمن علمی حوزه و همکاری نهادهای علمی حوزه سه هزار اثری که رتبه های فاخری را در عرصه علوم انسانی و اسلامی کسب کرده اند را به منصه ظهور گذاشته است.

وی اظهارکرد: دستاوردهای حوزه نیز باید به نقد گذاشته شود تا بدانیم در این بین چه مشکلات و مسیرهایی را در پیش داریم؛ در این بین می توانیم روی پایان نامه های علمی حوزوی نیز کار کنیم که در قالب این پایان نامه ها، این مسیر مورد نقد و ارزیابی دقیق قرار گیرد.

آیت الله اعرافی بیان کرد: از بخش های مهم این نمایشگاه که جزو خلاهای جدی این گونه برنامه ها بوده است، برپای بخش انعکاس نظرات و آثار علمی حوزویان در خصوص انقلاب اسلامی است؛ اگر به پژوهش های خارجی ها در خصوص انقلاب توجه کنیم متوجه کارهای کم خود در این زمینه خواهیم شد.