یکی از نکات بسیار مهم در زندگی این است که هر کس دنبال هدایت و رشد و تعالی است از این رو باید کسانی باشند که در این زمینه گام بردارند؛ انبیا، پیامبران، ائمه علیهم السلام و علما همواره در مسیر تربیت و هدایت انسانها گام برمی داشتند.

در روایت آمده که 12 معصوم علیهم السلام در شرایط سخت و ناهموار، هدایت انسان ها را برعهده داشتند.

امام صادق علیه السلام در دوران بنی عباس و بنی امیه و در حالی که این دو طائفه برای رسیدن به قدرت با هم رقابت می کردند و مشغول جنگ و ستیز بودند از فضای بوجود آمده استفاده کرد و به همراه پدر بزرگوارشان حضرت امام باقر علیه السلام به فعالیت علمی و تبلیغی پرداختند. امام صادق سال 83 قمری به دنیا آندند 31 ساله بودند که به مقام امامت رسیدند و 65 سال از عمر با برکت خود را صرف هدایت مردم کردند. ایشان 5 خلیفه بنی امیه و 2 خلیفه بنی عباس را در طول عمر خود دیدند، اوج تغییرات و تحولات در این سالها باعث شد ایشان فرصت مناسبی برای نشر حدیث به دست آوردند و حوزه های علمیه خاصی را ایجاد کردند و حدود 4 هزار شاگرد داشتند که هر کدام از آنها یک هادی و راهنما بودند. شرایط دوران ایشان بسیار سخت بود ولی بسیاری از مباحث فقهی و کلامی در زمان ایشان و در درس های ایشان مطرح می شد و امروز ما میراث دار آن مکتب پرافتخار هستیم.

در طول تاریخ آموزه های اسلامی نسل به نسل به ما منتقل شده است حضرت امام صادق علیهم السلام در این باره می فرماید: «إِنَّا لَنُحِبُّ مِنْ شِيعَتِنَا مَنْ كَانَ عَاقِلا فَهِما فَقِيها حَلِيما مُدَارِيا صَبُورا وَفِيّا إِنَّ اَللَّهَ عَزَّوَجَلَّ خَصَّ اَلْأَنْبِيَاءَ بِمَكَارِمِ اَلْأَخْلاَقِ فَمَنْ كَانَتْ فِيهِ فَلْيَحْمَدِ اَللَّهَ عَلَى ذَلِكَ وَ مَنْ لَمْ تَكُنْ فِيهِ فَلْيَتَضَرَّعْ إِلَى اَللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ وَ لْيَسْأَلْهُ إِيَّاهَا قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ وَ مَا هُنَّ قَالَ هُنَّ اَلْوَرَعُ وَ اَلْقَنَاعَةُ وَ اَلصَّبْرُ وَ اَلشُّكْرُ وَ اَلْحِلْمُ وَ اَلْحَيَاءُ وَ اَلسَّخَاءُ وَ اَلشَّجَاعَةُ وَ اَلْغَيْرَةُ وَ اَلْبِرُّ وَ صِدْقُ اَلْحَدِيثِ وَ أَدَاءُ اَلْأَمَانَةِ . امام صادق عليه السّلام فرمود: ما از شيعيانمان كسانى را كه عاقل، خوش فهم، بردبار، مداراكننده، صبور و با وفا باشد، دوست داريم، خداوند متعال اخلاق عالى انسانى را به انبياء اختصاص داده، هر كس اين مكارم را دارا بود بايد خدا را بر آن شاكر باشد و هر كس آنها را نداشته باشد، بايد با تضرّع و خواهش آن را از خدا درخواست كند، راوى گويد: عرض كردم: قربانت گردم آنها چه صفاتى است؟ فرمود: پرهيزگارى، قناعت، صبر، شكر، بردبارى، حيا، سخاوت، شجاعت، غيرت، خوش رفتارى، راستگويى و امانت دارى.»

عقل یک نعمت بزرگ الهی است که جلوی شهوات و هوای نفس را می گیرد و خواسته ها را تعدیل می کند.

فقه یعنی آگاهی نسبت به دین. ما بسیاری از اطلاعات دینی مان کافی و کامل نیست، برخی با اینکه در حوزه های مختلف اطلاعات زیادی دارند ولی نسبت به کسب آگاهی های دینی اهمال می کنند از این رو در برابر شبهات خیلی زود تسلیم می شوند.  

اهل سازگاری و مدارا بودن صفتی است که در ارتباطات فردی، خانوادگی، اجتماعی و اداری می تواند سبب رشد و پیشرفت انسان شود و از بروز بسیاری از مشکلات و تنش ها جلوگیری کند.

صبر در روایات به صبر در طاعت، معصیت و مصیبت تقسیم شده است. صبر به تعبیر روایات رأس ایمان است.

صداقت هر چند کار سختی است ولی خیلی شیرین است. گاهی سفارش به عدم صداقت و منکر می کنند تا کارشان راه بیفتند ولی باید دانست که نان صداقت را خوردن بسیار حلال است.

وفادار بودن از فضائل اخلاقی است که نسبت به پیمان هایی که انسان با خدا، خانواده، حکومت اسلامی، دوستان، همکاران و اداره و سازمانی که در آن کار می کند ظهور و بروز پیدا می کند.

یکی از موضوعات اخلاقی در سازمان وفاداری نسبت به آن است. سازمان مانند خانواده است، بلکه گاهی مهم تر از آن است چون در خانواده همه مسئولیت با خودمان است ولی سازمان چون بزرگ و ارتباطات وسیعی در آن حاکم و حساسیت بسیار بالایی در نوع روابط حاکم است، بنابراین وفاداری و رازداری در سازمان بسیار مهم است.

در مورد رازداری موارد زیر حائز اهمیت است:

1- ضرورت رعایت: یکی از اصول کار سازمانی حفظ اسرار سازمانی است و این مساله در برخی نهادها از چنان اهمیتی برخوردار است که سازمان حفاظت برای آن تشکیل می دهند.

2- بخش مهمی از رازداری سازمانی مربوط به اسناد، مدارک و اطلاعات است. این مساله نسبت به اهمیت طرح ها و برنامه های یک سازمان و یا ارتباطاتی که سازمان با افراد مختلف دارد مختلف است.

3- انگیزه افشای اسرار: خودنمایی، پرحرفی، اعتماد به رفاقت و دوستی ها، حسادت، رقابت و انتقام می تواند از عواملی باشد که افراد در سازمان ها دست به افشای اسرار می زنند. البته گاهی این مساله ناخواسته است مانند پرحرفی که فرد ناخواسته مرتکب افشای اسرار می شود.

4- آثار و آسیب ها: رعایت نکردن رازداری به عنوان یک اصل سازمانی می تواند آثار و آسیب های ناگواری داشته باشد به گونه ای که گاهی سازمان را از رسیدن به هدفش بازدارد. در بعد فردی اما ایجاد بدبینی،  استرس شغلی، درگیری و نزاع، کاهش انگیزه، افت کار، پرخاشگری، رواج تهمت، افترا، غیبت و بدگویی از آسیب های آن است.

مواردی از رازداری در سازمان:

1- لزوم حفظ اسرار در جلسات: گاهی در جلسات مطالبی گفته می شود که بیانش در آن جلسه لازم نیست. برخی موضوعات را تنها باید تعداد خاصی بدانند وگرنه عملکرد سازمان مختل می شود. مباحثی مثل تعدیل نیرو، افزایش یا کاهش حقوق، پیشنهاد جابجایی افراد در پست ها اگر در زمان خودش مطرح نشود انگیزه ها را از بین می برد. گاهی انتشار نابجای برخی اخبار به سبب عدم رعایت رازداری موجب ایجاد آشوب یا آسیب های جبران ناپذیر در سازمان شده است.

2- حفظ راز و اسرار دیگران در مراکز یا واحدهایی که محل بیان اسرار افراد است، مثل مرکز مشاوره، صیانت، امور اساتید برخی واحدهایی که با اسرار دیگران سر و کار دارند. اساتید و مدیران به دلیل ارتباط گسترده با طلاب و کارکنان و به دلیل اینکه در بسیاری موارد به عنوان مشاور و راهنمایی به آنها مراجعه می شود باید مراقب باشند تا اسرار طلاب و کارکنان را فاش نکنند.

3- حفظ اسرار در ارتباطات بیرونی. برخی عادت دارند برای همراه کردن یک سازمان دیگر با خودشان، اسرار سازمانی را پیش آنها مطرح می کنند. این کار درست نیست و از نظر سازمانی و اخلاقی نوعی خیانت به شمار می رود.

4- حفظ اطلاعات در گفتگوها: گاهی دو مدیر با هم صحبت می کنند و مثلا راننده ای که همراه آنها است اطلاعات را می شنود یا آبدارچی که برای پذیرایی داخل اتاق آمده است بسیاری از مطالب را متوجه می شود در حالی که هیچ ضرورتی ندارد که این گفتگوها جلوی دیگران انجام شود.

5- گفتگوهای تلفنی: تلفن اساسا یک وسیله برای ارتباطات ضروری است، اینکه برخی عادت دارند همه کارهایشان را به صورت تلفنی انجام می دهند خود نخستین اشتباه است چون خواسته یا ناخواسته بسیاری از اطلاعات در گفتگوهای تلفنی رد و بدل می شود، از سوی دیگر در جایی که چاره ای از تماس تلفنی نداریم باید مراقب باشیم. برخی آن قدر با صدای بلند صحبت می کنند که همه همسایه ها هم از متن مکالمه آنها مطلع می شوند چه رسد به اینکه شخصی مورد رصد سازمانهای جاسوسی باشد. بنابراین در گفتگوهای تلفنی به ویژه با افراد و نهادهای خارج از سازمان باید مراقب بود تا اطلاعات و آماری ارائه داده نشود.

6- در نوشته ها، گزارش های مکتوب و گروه ها و کانال های پیام رسان ها باید مراقب بود تا آنچه مطرح می شود دارای رده بندی نباشد یا از اطلاعاتی نباشد که مورد سو استفاده قرار گیرد.

7- همکاران حقوقی، بازرسی و اداری مالی باید مراقب باشند تا اسرار دیگران و اسرار سازمانی را فاش نکنند چون به خاطر نوع کارشان به برخی آمار و اطلاعات دسترسی دارند.

8- حفظ اسرار همکاران خانم: در مجموعه ما که متعلق به خواهران است باید بسیار مراقب بود چرا که کوچکترین افشاری اسرار در این زمینه ممکن است بازی با آبروی افراد باشد. توجه به این نکته که اطلاعات خواهران نزد ما محرمانه است و باید حفظ شود بسیار مهم است.

به هر حال ما اخلاق را امری درونی و ذاتی می دانیم نه تنها یک الزام سازمانی و رازداری و حفظ اسرار یکی از مهمترین امور اخلاقی به ویژه در جایی است که با نوامیس مردم سر و کار داریم.